تربیت کودکان همواره با چالش های مواجه است که از هر یک از آنها به شدت متعجب خواهید شد. اینکه کودکی ناخن می جود، کودکی توانایی نه گفتن را ندارد و … . یکی از این چالش هایی که بسیاری از والدین با آن مواجه هستند و موضوع بحث امروز ما است، پرخاشگری در کودکان زیر دو سال است. این پرخاشگری می تواند والدین را عصبی و نگران نماید. اینکه هنگام خشونت و پرخاشگری کودک چه واکنشی نشان دهند، از چه روشی برای رفع این پرخاشگری کمک بگیرند و هزاران سوال این چنین که برای والدین مطرح است.
همانطور که می دانیم، شخصیت کودک از همان لحظه بدو تولد و یا حتی پیش تر از آن، در رحم مادر در حال شکل گیری است. پس اینکه والدین هنگام خشونت کودک چه واکنشی نشان می دهند و چگونه برخورد می کنند، تاثیر بسیار مستقیمی در شخصیت و زندگی آینده کودک دارد. پس هیچ مسئله ای در رفتار کودک را بی اهمیت نپندارید و همواره در رابطه با نحوه برخورد با رفتارهای متفاوت و یا خشونت و پرخاشگری کودک خود مطالعه نمایید و یا از مشاور کمک بگیرید و بهترین راه را انتخاب نمایید.
پرخاشگری نوعی برون‌ریزی خشم و ناراحتی همراه با ناسازگاری است.پرخاشگری بچه دو ساله همواره والدین را نگران میکند. چرا که کودکان در این سن به سرعت در حال رشد هستند و نیاز به مراقبت و توجه زیادی دارند. کودک پرخاشگر معمولاً بیقرار و زودرنج است و به سختی با دیگران ارتباط برقرار می کند.
شاید اولین و مهم‌ترین دلیل پرخاشگری شدید کودک دو ساله، والدین پرخاشگر و عصبانی باشند. چراکه کودک در این سن یکسری رفتارها را ناخواسته از دیگران الگوبرداری میکند که پرخاشگری یکی از آنهاست.
این رفتار ممکن است به صورت پرتاب کردن اسباب بازیها و وسایل، خراب کردن عروسکها و وسایل بازی، و یا فریاد کشیدن بروز کند و با لجبازی در غذا خوردن و خوابیدن ادامه یابد.
دلایل دیگر پرخاشگری در کودکان ۲ ساله می تواند موارد زیر باشد:
تنش‌های خوانواده: همانطور که گفتیم مهم‌ترین علت پرخاشگری کودک دو ساله ، الگوبرداری از والدین پرخاشگر است. پس نباید تعجب کرد که این والدین، مدام با پرخاشگری کودک ۲ ساله خود روبرو شوند.
تلاش برای برآورده کردن خواسته‌ها: کودک دوساله بخاطر محدودیت در توانایی کلامی، وقتی حس کند والدین منظورش را متوجه نمیشوند، عصبی و پرخاشگر می‌شود. این نیازها و خواسته‌ها می‌توانند نیاز به تغذیه، احساس امنیت، دریافت کردن محبت و توجه والدین، نوازش شدن و در آغوش گرفته شدن باشد.
سبک تربیتی غلط: همانطور که مقتدر بودن بیش از حد، باعث حس عدم استقلال و پرخاشگری و لجبازی کودک می‌شود، منفعل بودن و بی‌تفاوتی هم باعث می‌شود کودک حس کند با پرخاشگری شما را تسلیم کرده و میتواند به خواسته خود برسد.
جلب توجه والدین : کودک دو ساله نیاز به توجه و مهر و محبت زیادی از سوی والدین دارد و اگر احساس کند به او توجه کمی می‌شود، با پرخاشگری سعی در جلب توجه میکند.
مقایسه کودک با دیگران: این مقایسه هم باعث کاهش اعتماد به‌نفس در کودک می‌شود و هم لجبازی و پرخاشگری را در او افزایش می‌دهد. چراکه فکر میکند از مرکز توجه شما خارج شده و دیگران و رفتارهای آنها برایتان بیشتر اهمیت دارند.
رفتار صحیح با کودک پرخاشگر ۲ ساله
اولین و مهم‌ترین قدم در مواجهه با کودک پرخاشگر این است که آرامش و خونسردی خود را حفظ کنیم و دلیل پرخاشگری کودک دو ساله را کشف کنیم. در قدم بعدی با رفتار درست سعی می‌کنیم آن را کاهش دهیم. فراموش نکنیم که محیط آرام و دور از تنش، شرط اول رسیدن به این هدف است. در ادامه به راهکارهای دیگر می‌پردازیم:
کنار گذاشتن زورگویی و رفتار پرخاشگرانه و مقایسه‌ای
مقابله به مثل نکنید، اما در عین حال مقتدر باشید. زیرا منفعل بودن باعث می‌شود کودک حس کند میتواند با پرخاشگری به راحتی به خواسته خود برسد. اما اقتدار را بازورگویی اشتباه نگیرید! زورگویی و تهدید باعث شکستن مسیر رشد استقلال و اعتماد بنفس کودک می‌شود و پرخاشگری در مقابل آن رفتاری است که بروز میکند.
بی‌توجهی به رفتار پرخاشگرانه کودک
با توجه به بحث نیازها و توجه به احساسات کودک، حواسمان باشد که این راهکار برای زمانی است که علت پرخاشگری کودکان ۲ ساله ، خواسته‌ای نامعقول و یا پافشاری بر چیزی غلط باشد. در این صورت باید نسبت به رفتار او بی‌توجهی نشان داده و به او بفهمانیم که با این کار نمی‌تواند به خواسته غیرمنطقی خود برسد.
تشویق رفتارهای خلاف پرخاشگری
تشویق به رفتارهای مسالمت آمیز و دوستانه، روشی خوب برای کاهش عصبانیت کودک است. به جای عصبانی شدن متقابل، این کار را با پرت کردن حواس کودک از موضوع، یا بازی و شوخی می‌توانید انجام دهید.
مثلاً در برخورد با پرخاشگری و مقاومت او برای حمام رفتن، با بازی و خنده و تعریف و تمجید از او ، بعد از حمام کردن، او را به انجام این کار تشویق کنید.
تنبیه بدنی، تهدید و تحقیر ممنوع!
تنبیه بدنی همواره تاثیرات بسیار مخربی در رشد روانی کودک دارد و باید به شدت از آن اجتناب کرد. از طرفی تهدید مداوم باعث احساس عدم امنیت و ترس دائمی او می‌شود. همچنین تحقیر کردن کودک اعتماد بنفس او را خدشه دار میکند.
هم صحبتی با کودک و اطلاع از نیازها و خواسته‌های او
بهتر آن است که در هنگام پرخاشگری و عصبانیت کودک دوساله خود، با او به آرامی صحبت کنیم و بفهمیم دلیل عصبانیت او چیست و سپس به حل آن بپردازیم. این روش برای کودکانی که از این راه برای برقراری ارتباط با والدین خود استفاده می کنند بسیار کارآمد است.
چند توصیه‌ی کاربردی
1- با کودک پرخاشجو قرار بگذارید تا براي رفتارهاي مطلوبش جايزه بگیرد و در مقابل نتيجه اعمال نامطلوبش را با محرومیت از تماشای برنامه دلخواهش ببيند. براي کنترل پرخاشگري محدوديت هايي (تنبیهاتی) را وضع کنيد و به اطلاع کودک برسانيد.
2- الگوهای احتمالی پرخاشگري را به حداقل برسانيد. از جمله:
الف) مراقب فیلم‌ها و تصاویری که کودک از تلویزیون و شبکه‌های اجتماعی موبایل محور مي بيند، باشید.
ب) در حضور کودک پرخاش نکنید؛ نه با او نه با کس دیگری.
ج) الگوهايي را در اختيار کودک بگذاريد که پرخاشگرانه نباشند (مثل عضوی از فامیل مانند مادر بزرگ، یک دوست خوب، یک فیلم ملایم و …)
3- آگاهي کودک را نسبت به رنجي که بر اثر پرخاشگري او در افراد يا حيوانات به وجود مي آيد، افزايش دهيد.
4- رفتارهاي همدلانه و عاطفی کودک را که مغاير با رفتار پرخاشگرانه است، تشویق کنيد.
5- به جاي کودک پرخاشگر، به کودکي که به وي پرخاش شده توجه کنيد.
6- اگر قرار است کودک را به دليل پرخاشگری اش تنبيه کنید، بهتر است به طريقي باشد که منجر به حمله‌ی انتقامي و تلافي جويانه از طرف کودک نشود. کودک حتماً باید مطمئن باشد که شما او را دوست دارید.
7- برای کودک خود فرصت تخليه‌ی هيجان را فراهم کنيد، مانند بازی های پرتحرک و پر سر و صدا.
8 – در برابر خواسته ای که با پرخاشگری ابراز می شود، مقاومت کنید تا کودک دریابد که نمی تواند با پرخاشگری به خواسته اش برسد. شاید در اوایل برای والدین سخت باشد که در برابر خواسته کودک شان بایستند ولی بعد از مدتی خود کودک رفتارش را اصلاح خواهد کرد.
