نوزاد کوچک با حضور خود کانون گرم خانوادگی را گرم تر می کند و هزاران شادی و نشاط را با خود به همراه می آورد. اما حضور این عضو تازه وارد، همواره با سوالات و ابهامات بیشماری همراه است و پدر و مادر تازه کار و تازه وارد دائماً در حال سرچ و بررسی پیرامون تغییرات جسمی، روحی و شناختی کودک هستند.
یکی از مهمترین مراحل نوزادی، مرحله درآوردن دندان است. زیرا اکثر نوزادان در این دوره کلافه و لجباز می شوند، خوب غذا نمی خورند و خوب نمی خوابند و یا دائماً در حال گریه هستند و پدر و مادری که ندانند این علائم، علائم دندان درآوردن است، دچار تشویش و اضطراب خواهند شد.
به همین دلیل تصمیم داریم تا امروز در رابطه با مرحله دندان درآوردن نوزادان و علائم معمول آن صحبت کنیم تا بتوانید با اطلاع از این تغییرات و این علائم، به درو از فشار و استرس، لحظات خوبی را سپری نمایید. با ما همراه باشید.
چگونگی دندان درآوردن در نوزاد
دندان درآوردن نوزاد درواقع به معنای بیرون آمدن جوانه دندانهای شیری او از پوست لثه است. این جوانه‌ها که از دوران بارداری در فک او تشکیل می‌شوند، از حدود ۴ ماهگی تا ۱ سالگی بیرون می‌زنند. هر کودک ممکن است در یک سالگی یک، تا چهار دندان داشته باشد. معمولا اولین دندان هر کودک در ۶ ماهگی بیرون زده و تا ۲ سالگی داری دو دندان است. اما اینکه اولین دندان در چه سنی در آمده و سرعت به اصطلاح نیش زدن و رشد دندانهای بعدی چگونه باشد در کودکان مختلف متفاوت است و تاحد زیادی بستگی به وراثت دارد.
گاهی ممکن است یک نوزاد از بدو تولد با یک دندان متولد شود یا در هفته‌های اول پس از زایمان شاهد رشد اولین دندانهای او باشیم. البته این پدیده بسیار نادر است اما اتفاق خطرناکی نیست. نیش زدن دندان‌ها معمولا با درد و حساسیت زیادی برای نوزاد همراه است که گاهی از چند ماه پیش از رشد اولین دندان نیز آغاز می‌شود. آرام کردن این درد و حساسیت برای اغلب پدر و مادرها یکی از سخت‌ترین کارها است و همگان به‌دنبال موثرترین راه‌کار برای رسیدن به نتیجه هستند. چرا که این درد نوزاد را به‌شدت بی‌قرار می‌کند و گاهی عوارض دیگری نیز برای او به‌همراه دارد.
زمان‌بندی رشد دندان در نوزادان
روند رشد دندان در نوزادان معمولا از یکی از دو دندان میانی پایین آغاز می‌شود. این دندان ممکن است در چهار ماهگی خود را نشان دهد یا حتی تا ۱۳ ماهگی نیز بیرون نزد که جای نگرانی نیست. گاهی سفیدی دندان در زیرلثه از سه‌ماهگی هم خود را نشان می‌دهد ولی نیش زدن آن تا دو ماه بعد هم اتفاق نمی‌افتد.
در ادامه دندان دیگر میانی در پایین، دو دندان میانی بالا، دندانهای کناری در پایین و سپس بالا، دندانهای آسیاب اول، دندانهای نیش‌دو در نهایت دندانهای آسیاب دوم رشد خواهند کرد. رشد دندان های آسیاب دوم عموما در ۳ سالگی اتفاق می‌افتد. به این ترتیب هر کودک در پایان سه‌سالگی ۲۰ دندان دارد. ترتیب رشد دندان‌ها در نوزادان به این شرح است:
دو دندان جلوی فک پایین که در محدوده سنی ۶ تا ۱۰ ماهگی رشد می‌کنند.
دو دندان جلوی فک بالا که بین ۸ تا ۱۳ ماهگی رشد می کنند.
دندان های کناری فک پایین و بالا که حدود ۸ تا ۱۶ ماهگی رشد می‌کنند. معمولا دندان های فک پایین ابتدا در می‌آیند.
دندان های آسیاب بالا و پایین در سن ۱۳ تا ۱۹ ماهگی رشد می‌کنند. باز هم معمولا دندانهای ردیف پایین پیشتاز هستند.
دندان های نیش در کنار دندان های جانبی در سن۱۶ تا ۲۳ ماهگی رشد می‌کنند.
دندان های آسیاب دوم بالا و پایین در سن ۲۵ ماهگی تا ۳۳ ماهگی رشد می‌کنند.
این روند و ترتیب البته ثابت نیست و ممکن است برخی نوزادان اولین دندان خود را در بالا درآورند. این نیز مساله نگران‌کننده‌ای نیست. سخت‌ترین دندان‌ها معمولا دندانهای اول و سپس دندانهای نیش هستند که کودک را با چالش‌هایی جدی مواجه می‌کنند. به‌خاطر داشته باشد هیچ‌گاه نمی‌توان سنی را به عنوان بهترین زمان دندان درآوردن نوزاد مطرح کرد.
علائم دندان درآوردن نوزاد
دندان درآوردن ممکن است علائم زیر را در کودک ایجاد کند:
افزایش آب ریزش دهان
بی قراری یا کاهش خواب به علت ناراحتی لثه
امتناع از غذا خوردن به علت درد لثه
بهانه گیری
بردن دست‌ها به داخل دهان
تحریکات پوستی خفیف اطراف دهان به علت تحریک پوست ناشی از آب ریزش مداوم دهان
مالیدن گونه ها یا گوش به علت درد بیرون زدن دندانهای آسیاب بزرگ
نکته مهمی که باید بدانید این است که دندان درآوردن منجر به علائم زیر نمی‌شود:
تب (به خصوص تب بالای ۳۸٫۳ درجه سانتی‌گراد )
اسهال، آب ریزش بینی و سرفه
بهانه گیری طولانی مدت
ضایعات و تحریکات پوستی روی بدن
آیا دندان درآوردن باعث تب کردن کودک می‌شود؟
اگر چه بسیاری از مردم معتقدند دندان درآوردن باعث می‌شود کودک تب کند اما پژوهش‌های صورت گرفته هیچ ارتباط علی و معلولی بین دندان درآوردن و تب کردن نشان نمیدهد. عفونت‌های ویروسی ممکن است هم‌زمان با دندان درآوردن اتفاق بیفتند چرا که کودک دائماً اشیای خارجی را وارد دهان خود می‌کند بنابراین احتمال دارد علت تب کردن او همین عفونت‌ها باشد.
آیا دندان درآوردن باعث استفراغ کودک می‌شود؟
دندان درآوردن منجر به استفراغ نمی‌شود. دندانپزشکان اطفال تأکید می‌کند والدین باید بدانند دندان درآوردن نه تب ایجاد می‌کند نه استفراغ. همچنین آب ریزش بینی، سرفه یا اسهال به علت دندان درآوردن رخ نمیدهد.
درمان های خانگی برای کم کردن درد دندان نوزاد
آب دهانش را خشک کنید : با آبریزش بیش از اندازه دهان نوزاد، ممکن است پوستش حساسیت پیدا کند. از یک پارچه تمیز برای پاک کردن آب دهان کودک استفاده کنید. یک کرم یا پماد هم برای اینکه پوست نوزاد حساس نشود، استفاده کنید.
ماساژ دادن : به آرامی لثه را انگشت یا یک پد مرطوب مالش دهید تا درد، ناراحتی و حساسیت نوزاد کمتر شود.
لثه را سرد کنید : از یک قاشق سرد یا کمپرس سرد استفاده کنید و آن را روی لثه نوزاد بگذارید. اینکه می گوییم از پارچه سرد استفاده کنید، منظور یک خنک است نه یک چیز یخ زده.
غذاهای سفت و سخت : نوزادانی که غذاهای سفت و سخت می خورند، کمی با این جویدن لثه هایشان آرام می شود. مثلا می تواند یک تکه خیار یا هویج خنک باشد. به دقت مراقب خوردن تکه های غذا باشید که در گلوی کودک گیر نکند.
داروهای بدون نسخه : کودکانی که چنین حساسیتی دارند، می توانید از مسکن استفاده کنید. چیزهایی مثل استامینوفن و ایبوپروفن مخصوص کودکان. فقط حواستان باشد که بیش از یکی دو روز از مسکن استفاده نکنید.
چه زمانی نیاز به مراجعه نزد دندانپزشک اطفال می باشد؟
والدین و پزشکان اطفال معمولا می گویند در خانه می توان از راه های خانگی ساده ای برای درمان استفاده کرد، مثل کمپرس سرد و ماساژ.
فقط در صورتی که کودک تب بالایی داشت، حتما باید او را نزد پزشک اطفال برد؛ یا مثلا علائمی که در مورد دندان در اوردن خیلی غیر معمول باشد.
همچنین توجه داشته باشید در صورت استفراغ نوزاد بیش از ۱۲ ساعت خطرناک است. در چنین مواردی، باید دلایل زیرلایه ای آن را کشف کرد، مثلا به خاطر عفونت یا آلرژی غذایی نباشد.
